Natłok stresu, wygórowane oczekiwania oraz cele, brak czasu, restrykcyjne, źle dobrane diety i nadmierna aktywność fizyczna mają wpływ na rozchwianie równowagi hormonów w organizmie.

Czym właściwie są hormony i jaką pełnią funkcje?

Hormony to przekaźniki chemiczne zlokalizowane w organizmie człowieka, które mają wpływ na jego rozwój. Kształtują wzrost, sylwetkę, tempo metabolizmu oraz wiele innych kwestii, w tym związanych z płodnością.

Układ dokrewny jest drugim (obok układu nerwowego) układem odpowiedzialnym za harmonię oraz koordynację pracy narządów. Działa za pomocą hormonów odpowiedzialnych za regulację czynności życiowych organizmu w celu zapewnienia homeostazy oraz adaptacji do warunków, w których obecnie się znajdujemy. Hormony mają wpływ również na neuroprzekaźniki, ich rolę można obserwować w samopoczuciu, nastroju oraz emocjach, które towarzyszą człowiekowi. Ta synergia przekłada się na codzienne funkcjonowanie.

Przybliżając działanie hormonów, można przyjrzeć się ich zadaniom w procesach regulacji masy ciała:

• Insulina – jeden z potężniejszych hormonów wpływający na spalanie lub odkładanie tkanki tłuszczowej. Stosując dietę wysokokaloryczną, zdecydowanie przewyższającą zapotrzebowanie energetyczne, receptory insuliny odmawiają współpracy swojemu kluczowi – insulinie. Wtedy nieupakowane cząsteczki cukru insulina umieszcza w tkance tłuszczowej. Zatem w dłuższej perspektywie przyczynia się do rozwoju tkanki tłuszczowej, co przekłada się na masę ciała.

• Glukagon działa przeciwstawnie do insuliny. Hormon, w celach energetycznych, uwalnia tłuszcz z adipocytów. Glukagon ma trudności w swoim działaniu w przypadku zwiększonego poziomu insuliny. Tutaj doskonale można obserwować wzajemne oddziaływanie hormonów: kortyzol – insulina – glukagon, bowiem im większy poziom kortyzolu tym częstsze są skoki insuliny, a w konsekwencji utrudnienia w wydzielaniu glukagonu. W tej sytuacji organizm nie będzie pozyskiwał energii z tkanki tłuszczowej, a wręcz przeciwnie – będzie ją magazynował.

• Kortyzol – „hormon stresu” – przy zwiększonej ekspozycji na stres organizm jest ciągle w gotowości do podjęcia walki poprzez wyrzut adrenaliny za pomocą kortyzolu. Wobec przewlekłej i wysokiej dawki kortyzolu organizm broni się gromadząc rezerwuary tkanki tłuszczowej. Dlatego tak ważny jest odpoczynek, spacer, otaczanie się naturą, aby obniżyć pokłady kortyzolu.

• Leptyna, wydzielana przez adipocyty (komórki tkanki tłuszczowej) informuje o sytości oraz poprawia zdolności organizmu do spalania tkanki tłuszczowej poprzez wpływ na metabolizm. Według badań, sen przekłada się na poziom leptyny – im mniej snu tym poziom leptyny niższy, co w konsekwencji powoduje zwiększony apetyt, szczególnie na wysokoprzetworzone produkty, a następnie spowalnia metabolizm.

• Grelina jest antagonistą leptyny. Poprzez sygnały wysyłane do mózgu informuje organizm o głodzie. W momencie, gdy dochodzi do przewlekłego, zwiększonego wydzielania greliny organizm nieustannie dostaje sygnały o głodzie, co przekłada się na chęć podjadania, jedzenia większych ilości jedzenia. Wspólnym dobrem dla greliny oraz leptyny jest sen – niedosypianie wpływa na zwiększoną produkcję greliny.

Aspekt żywieniowy w gospodarce hormonalnej

Proces powstawania hormonów wymaga odpowiedniego wsparcia od strony żywieniowej, bowiem gruczoły potrzebują surowców i narzędzi do ich produkcji. Zależnie od hormonów najważniejsze są:

• aminokwasy

• kwasy tłuszczowe

• cholesterol

• witaminy (A, D, E, C oraz z grupy B)

• składniki mineralne (jod, selen, cynk, żelazo, miedź).

Przez powyższe nasuwa się wniosek, iż dieta niedoborowa wpływa na obniżenie poziomu niektórych hormonów. Przykładowo: niedostateczne spożycie jodu, selenu, cynku oraz stosowanie restrykcyjnego, niskokalorycznego protokołu żywieniowego może doprowadzić do zaburzeń funkcji wydzielniczej hormonów tarczycy. Jednakże zbyt wysoka podaż kalorii może prowadzić do rozwoju tkanki tłuszczowej, a jak wiadomo jest to nie tylko magazyn energii, ale również narząd wydzielający szereg związków, w tym hormonów. Zatem przewlekle wysokokaloryczna dieta może prowadzić do nadwagi i otyłości oraz związanych z nimi powikłań – w tym zaburzeń hormonalnych. W przypadku zaburzeń hormonalnych wskazana będzie dieta normokaloryczna i pełnowartościowa, która przełoży się na prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego u kobiet. Zapewni odpowiednią podaż energii, makroskładników, witamin, składników mineralnych i zapobiegnie przejadaniu się oraz głodzeniu, które prowadzą do problemów endokrynologicznych.

Oprócz pełnowartościowej diety, warto dbać o suplementację. Tutaj zasługują na uwagę:

• Omega 3 – N°1 Omega VIT

• Minerały – N°1 Minerals SET

• Witaminy z grupy B – N°1 Complex B

• Produkty z kulturami bakterii – N°1 Probiotic

• Cholina – N°1 Vita Liver

• Kurkumina – N°1 Quercetin PLUS

• Koenzym Q10 – N°1 Coenzyme Q10

Podsumowanie

Indywidualnie dobrana pod względem zapotrzebowania energetycznego oraz zbilansowana dieta jest jednym z fundamentalnych elementów decydujących o prawidłowym funkcjonowaniu organizmu oraz zdrowiu człowieka. Zarówno dieta z nadmierną, jak i niedostateczną ilością kalorii może prowadzić do zaburzeń układu endokrynnego oraz zaburzeń wydzielania hormonów. Ważną rolę spełnia dobór składników odżywczych z uwagi na zachowanie równowagi w organizmie, szczególnie w gospodarce hormonalnej.  Odpowiednia podaż białka, zdrowych tłuszczów, witamin oraz składników mineralnych przekłada się na prawidłowe wytwarzanie hormonów w gruczołach oraz tkankach wydzielniczych.