Do czego prowadzi zwiększona przepuszczalność jelit i jakie problemy powoduje dysbioza jelitowa?

Do czego prowadzi zwiększona przepuszczalność jelit i jakie problemy powoduje dysbioza jelitowa?

2018-12-27 | Jakub Mauricz

Jakub Mauricz - najbardziej rozpoznawalna twarz dietetyki sportowej w Polsce. Trener, dietetyk, szkoleniowiec, dydaktyk. Specjalizuje się w dietetyce  sportowej i suplementacji w sportach siłowych i siłowo-szybkościowych.  Współautor sukcesów największych polskich gwiazd sceny MMA: mistrzyni  UFC – Joanny Jędrzejczyk, mistrza KSW – Mameda Khalidova oraz Michała Materli, Izuagbe Ugonoha i wielu innych. Autor wielu publikacji naukowych oraz artykułów  publikowanych w czasopismach eksperckich, popularnonaukowych i  lifestylowych.

mgr Małgorzata Ostrowska - magister Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, dietetyk w BeWell by Mauricz, szkoleniowiec Mauricz Training Center. Autorka artykułów w czasopismach branżowych.

 

  • Bariera jelitowa składa się z komórek nabłonka jelitowego, warstwy śluzu, bakterii probiotycznych i elementów układu GALT, dzięki czemu stanowi ona największą i najważniejszą barierę chroniącą przed czynnikami środowiska zewnętrznego.
  • Uważa się, że rozszczelnienie lub upośledzenie funkcjonowania bariery nabłonkowej jelita może być czynnikiem predysponującym do rozwoju wielu jednostek chorobowych, między innymi stanów zapalnych w obrębie przewodu pokarmowego czy utajonych (opóźnionych) nadwrażliwości pokarmowych.
  • Przepuszczalność jelitowa zależy od wielu czynników, w tym od cytokin prozapalnych (w szczególności TNF-α i IFN-γ), apoptozy nabłonkowej i czynników egzogennych (w tym alkoholu, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, inhibitorów pompy protonowej czy antybiotyków).
  • Biorąc pod uwagę rozliczne funkcje prawidłowo działającego ekosystemu jelitowego, rozwiązaniem problemów związanych z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego powinna być kompleksowa odbudowa uszkodzonej mikrobioty jelitowej połączona z odpowiednio prowadzoną dietoterapią.
  • Wśród związków zawartych w colostrum wyróżnić możemy immunoglobuliny (głównie klasy IgG), laktoferynę, lizozym oraz laktoperoksydazę, które wykazują silne właściwości antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne, a także przeciwpasożytnicze i antynowotworowe.

 

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Do czego prowadzi zwiększona przepuszczalność jelitowa.
  • Jakie problemy powoduje dysbioza jelitowa.
  • Jak wspierać odbudowę bariery jelitowej.

Do czego prowadzi zwiększona przepuszczalność jelit i jakie problemy powoduje dysbioza jelitowa?Bariera jelitowa składa się z komórek nabłonka jelitowego, warstwy śluzu, bakterii probiotycznych i elementów układu GALT, dzięki czemu stanowi ona największą i najważniejszą barierę chroniącą przed czynnikami środowiska zewnętrznego. Jej główną funkcją jest zapobieganie przenikania potencjalnie szkodliwych elementów, w tym antygenów pokarmowych, mikroorganizmów i wytwarzanych przez nie toksyn.  Jej równie ważną funkcją jest działanie jako selektywnego filtra umożliwiającego translokację podstawowych składników odżywczych, elektrolitów i wody ze światła jelita do układu krążenia [15].

W celu utrzymania integralności bariery jelitowej komórki nabłonka jelitowego są ściśle związane ze sobą poprzez międzykomórkowe kompleksy łącznikowe umiejscowione w błonie bocznej  i wzdłuż błony bocznej. Składają się z ciasnych połączeń (TJ – tight junctions) złożonych z klaudyn i okludyny oraz zonuliny, połączeń szczelinowych (GJ), węzłów przylegania (AJ) i desmosomu. Uważa się, że rozszczelnienie lub upośledzenie funkcjonowania bariery nabłonkowej jelita może być czynnikiem predysponującym do rozwoju wielu jednostek chorobowych, m.in. stanów zapalnych w obrębie przewodu pokarmowego czy utajonych (opóźnionych) nadwrażliwości pokarmowych [15]. W zespole jelita nadwrażliwego dolegliwości wynikają z nieprawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego (np. nadmiernych skurczów mięśniówki). W ostatnim dziesięcioleciu nastąpił znaczny wzrost rozpoznawania chorób autoimmunologicznych i zapalnych, w których znaczącą rolę odgrywa funkcja bariery jelitowej [14].

Zwiększona przepuszczalność nabłonka jelitowego może być konsekwencją zaostrzenia choroby, jednak dowody kliniczne sugerują, że może być to jeden z czynników przyczynowych predysponujący do rozwoju choroby, ponieważ umożliwia translokację antygenów luminalnych przez nabłonek jelitowy [14]. Przepuszczalność jelitowa zależy od wielu czynników, w tym od cytokin prozapalnych (w szczególności TNF-α i IFN-γ), apoptozy nabłonkowej i czynników egzogennych (w tym alkoholu, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, inhibitorów pompy protonowej czy antybiotyków) [5]. W wyniku zadziałania tych czynników dochodzi do zmniejszenia liczebności korzystnych dla zdrowia bakterii, co prowadzi w konsekwencji do namnażania się chorobotwórczych patogenów (bakterii proteolitycznych oraz grzybów drożdżopodobnych). Bakterie potencjalnie chorobotwórcze w toku swojego metabolizmu prowadzą procesy gnilne, wytwarzają szereg toksyn i innych metabolitów, które mogą wywierać niekorzystny wpływ na funkcjonowanie całego ustroju. W efekcie u pacjenta mogą pojawić się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego będące przyczyną bólu i dyskomfortu.

Wśród przykrych dolegliwości towarzyszących problemom z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego wyróżnić możemy [1]:

  • problemy gastryczne (biegunki, wzdęcia, zaparcia, mdłości, refluks żołądkowo-jelitowy, bóle brzucha i inne),
  • uszkodzenie bariery jelita cienkiego i następczy rozwój niepożądanych reakcji na spożywane pokarmy (utajone nadwrażliwości pokarmowe, potocznie zwane nietolerancjami pokarmowymi),
  • zaburzenie pracy układu immunologicznego (nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, zapalenie zatok, infekcje układu moczowo-płciowego, nawracające zakażenie przewodu pokarmowego, aktywacja chorób autoimmunologicznych),
  • zespół chronicznego zmęczenia.

Prawidłowy ekosystem jelitowy sprzyja:

  • koordynacji układu immunologicznego,
  • oporności na osiedlanie się bakterii patogennych,
  • wytwarzaniu witamin (tiamina, ryboflawina, pirydoksyna, B12, K),
  • wspomaganiu początkowego procesu trawienia,
  • zaopatrywaniu warstwy nabłonkowej jelita w energię,
  • pobudzaniu motoryki przewodu pokarmowego,
  • przekształcaniu steroidów oraz kwasów żółciowych.

Biorąc pod uwagę rozliczne funkcje prawidłowo działającego ekosystemu jelitowego, rozwiązaniem problemów związanych z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego powinna być kompleksowa odbudowa uszkodzonej mikrobioty jelitowej, połączona z odpowiednio prowadzoną dietoterapią. Współczesny tryb życia nie sprzyja prawidłowej kompozycji mikrobiomu [2–4], dlatego coraz większą popularnością cieszą się probiotyki, czyli żywe szczepy bakterii, wyizolowane z ludzkiego przewodu pokarmowego o udokumentowanych właściwościach prozdrowotnych. Stosowanie probiotykoterapii sprzyja nie tylko eliminacji dysbiozy, lecz także wpływa korzystnie na funkcjonowanie układu immunologicznego GALT zlokalizowanego w jelicie (zmniejszając konieczność stosowania antybiotyków), redukuje częstość występowania infekcji górnych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego [6]. Probiotykoterapia przyczynia się do poprawy funkcjonowania bariery jelitowej (zapobieganie tzw. zespołowi przesiąkliwego jelita) i może przyczyniać się do obniżenia stężenia wykładników stanu zapalnego w organizmie [7]. Wśród preparatów probiotycznych wyróżnić możemy preparaty monoszczepowe, preparaty poliszczepowe oraz synbiotyki, czyli połączenie probiotyku i prebiotyków.

Wśród preparatów synbiotycznych wyróżnić można produkt LabOne – N°1 ProBiotic, który zawiera żywe bakterie probiotyczne oraz dodatek prebiotyku, który umożliwia namnażanie się tych bakterii w przewodzie pokarmowym. W diecie wysokoprzetworzonej bardzo często brakuje odpowiedniej ilości prebiotyków, które wspomagają zachowanie równowagi flory bakteryjnej jelit. W preparacie odnaleźć możemy 10 szczepów bakterii, w większości są to bakterie z rodzaju Bifidobacterium, które u znacznej części społeczeństwa są niedoborowe. Dodatkowo preparat został wzbogacony błonnikiem akacjowym, który pobudza ich wzrost i aktywność. W kapsułce znajduje się aż 30 miliardów bakterii probiotycznych, które dodatkowo zostały poddane procesowi mikrokapsułkowania, dzięki czemu bez problemu docierają do jelita grubego, gdzie mogą się zasiedlić i wykazać dobroczynne działanie. Dodatkowo preparat sprawdzi się doskonale u osób, które często podróżują, ponieważ mikrokapsułkowanie gwarantuje stabilność żywych kultur bakterii w trakcie przechowywania poza lodówką przez cały okres przydatności produktu do spożycia.

Chcąc kompleksowo zająć się odbudową bariery jelitowej, warto również wziąć pod uwagę inne preparaty korzystnie działające w obrębie przewodu pokarmowego. Przykładem może być laktoferyna lub colostrum, które w swoim składzie również zawiera laktoferynę.

Colostrum (siara bydlęca) to płyn wydzielany przez gruczoły mleczne ssaków, który powstaje pod koniec ciąży i w pierwszych dniach po porodzie. Colostrum bovinum jest bogatym źródłem enzymów, przeciwciał i czynników wzrostu niewystępujących w innych produktach mlecznych. Wśród związków zawartych w colostrum wyróżnić możemy immunoglobuliny (głównie klasy IgG), laktoferynę, lizozym oraz laktoperoksydazę, które wykazują silne właściwości antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne, a także przeciwpasożytnicze i antynowotworowe [10]. Dodatkowo znajdują się tam również tłuszcze, węglowodany, czynniki wzrostu, witaminy z grupy B, witamina A, D, E oraz wapń [9].

Najnowsze badania kliniczne przeprowadzone w Zakładzie Biochemii i Żywienia Człowieka Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie jednoznacznie wykazały, że substancją, która powoduje zmniejszenie nadmiernej przepuszczalności bariery jelitowej, jest colostrum [11]. Liczne badania wykazały, że siara  przyczynia się również do poprawy funkcjonowania bariery jelitowej i redukuje stan zapalny w przewodzie pokarmowym.

W jednym z badań dodatkowo wykazano, że spożywanie siary może zapobiegać uszkodzeniom przewodu pokarmowego, które może być spowodowane przez stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, dzięki regeneracji nabłonka jelitowego  [12].

Dodatkowo stosowanie colostrum zapobiega również stanom zapalnym spowodowanym długotrwałym, intensywnym wysiłkiem. Dzięki swym właściwościom będzie ono wsparciem dla osób zmagających się z częstymi infekcjami, osłabieniem czy żyjących w nadmiernym stresie, również fizycznym (sport wysokiego wyczynu).

[Al_Ka1] Spożywanie colostrum przyczynia się do zwiększenia poziomu sIgA w jelitach, dzięki czemu reguluje funkcjonowanie układu odpornościowego poprzez GALT, między innymi na drodze zmniejszenia ilości cytokin prozapalnych i patogenów w jelitach [8]. Stosowanie colostrum może być rozważane u pacjentów z IBS, kandydozą, chorobą Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego czy u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, jeśli nie występuje alergia na białka mleka krowiego i/lub nietolerancja laktozy [9]. Dodatkową korzyścią stosowania preparatu jest zwiększenie ilości białych krwinek poprzez ich stymulację do różnicowania się na limfocyty Th oraz Treg [16, 17].

Większość preparatów obecnych na rynku zawiera standaryzowane colostrum. N°1 Colostrum PRO firmy LabOne jest liofilizowane, przez co  produkt finalny zachowuje o wiele więcej składników odżywczych. Dodatkowo w każdej kapsułce preparatu N°1 Colostrum PRO zamknięto siarę bydlęcą standaryzowaną na 40% IgG, zaś substancję pobrano w ciągu maksymalnie 4 godzin po porodzie.

Do czego prowadzi zwiększona przepuszczalność jelit i jakie problemy powoduje dysbioza jelitowa?

Literatura:

  1. Szachta P., Sieńczewski Ł., Ignyś I. Rola probiotyków w stymulacji układu immunologicznego i ochronie przed infekcjami u osób prowadzących wysiłkowy tryb życia. Forum Zakażeń 2015; 6 (4): 205–209.
  2. Neish A. Microbes in gastrointestinal health and disease. Gastroenterology 2009; 136: 65–80.
  3. Olszewska J., Jagusztyn‑Krynicka E.K. Human microbiome project – mikroflora jelit oraz jej wpływ na fizjologię i zdrowie człowieka. Post Mikrobiol 2012; 51: 243‑256.
  4. Sobieszczańska B.M. The influence of intestinal dysbiosis on human health. Gastroenterol Pol 2008; 15: 287–290.
  5. Brodzicki J. Przepuszczalność jelitowa – temat wart zainteresowania. Pediatria Współczesna i Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka. 2006; 8(3): 188–191.
  6. Wakeman M. A review of the role of probiotics in sport. Br J Sports Med 2013; 47: e4.
  7. Lamprech M., Bogner S. Schippinger G. i wsp. Probiotic supplementation affects markers of intestinal barrier, oxidation, and inflammation in trained men; a randomized, double-blinded, placebo-controlled trial. Journal of the International Society of Sports Nutrition 2012; 9: 45.
  8. Mero A.  i wsp. IGF-I, IgA, and IgG responses to bovine colostrum supplementation during training. J Appl Physiol 1985, 2002.
  9. Jenness R. Composition of Milk. Fundamentals of Dairy Chemistry 1988.
  10. Lund P. i wsp. Randomised controlled trial of colostrum to improve intestinal function in patients with short bowel syndrome. Eur J Clin Nutr. 2012.
  11. Korhonen H., Pihlanto A. Technological options for the production of health-promoting proteins and peptides derived from milk and colostrum. Curr Pharm Des. 2007.
  12. Hałasa M., Maciejewska D., Baśkiewicz M. Suplementacja doustna z użyciem siary bydlęcej w przypadku sportowców zmniejsza przepuszczalność jelitową i stężenie zonuliny w stolcu .
  13. Playford R.J. i wsp. Bovine colostrum is a health food supplement which prevents NSAID induced gut damage. Gut. 1999.
  14. Chen-Yu Hsieh i wsp. Strengthening of the intestinal epithelial tight junction by Bifidobacterium bifidum. Physiol Rep. 2015 Mar; 3(3): e12327.
  15. Groschwitz K.R., Hogan S.P. Intestinal Barrier Function: Molecular Regulation and Disease Pathogenesis. J Allergy Clin Immunol. 2009 Jul; 124(1): 3–22.

 

Wykorzystujemy pliki cookie („ciasteczka”) do celów analitycznych, a także by dostosować stronę do Twoich preferencji. Dzięki nim możemy wyświetlać reklamy, które będą odpowiadać Twoim potrzebom i zainteresowaniom. Możesz zaakceptować wszystkie ciasteczka, klikając „Zaakceptuj wszystkie”. Jeśli chcesz samemu skonfigurować pliki cookie, naciśnij „Zarządzaj cookies”. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Prywatności.

Tutaj możesz zezwolić lub zablokować poszczególne rodzaje plików cookie.

Niezbędne

Pliki cookie konieczne do prawidłowego funkcjonowania strony. Nie można ich wyłączyć.

Preferencje

Pliki cookie dotyczące Twoich ustawień, np. wybranego przez Ciebie języka.

Statystyka

Pliki cookie, które gromadzą informacje na temat zachowań na stronie.

Marketing

Pliki cookie, które umożliwiają wyświetlanie istotnych i interesujących z punktu widzenia użytkownika reklam.

Inne

Pliki cookie, które nie zostały jeszcze sklasyfikowane.